خواص نان
1- مصرف به اندازه باعث کنترل وزن می‌شود.
نان حاوی گلوسیدهای پیچیده، پروتئین و فیبر است. در عین حال این ماده‌ی غذایی مفید، چربی و گلوسیدهای زود جذب کمی دارد. باید بدانید که گلوسیدهای پیچیده انرژی لازم برای سوخت و ساز بدن، کنترل عملکرد مغز و سیستم عصبی مرکزی را تأمین می‌کنند. این گلوسیدها در مقایسه با گلوسیدهای ساده دیر جذب می‌شوند. برای همین قند خون را با سرعت زیادی بالا نمی‌برند. نان‌های سبوس داری که حاوی فیبرها و گلوسیدهای پیچیده هستند سیری طولانی مدتی ایجاد می‌کنند و برای همین از ریزه خواری بین وعده‌های غذایی دور می‌مانید. اگر رژیم لاغری گرفته باشید مصرف نان را فراموش نکنید به خاطر این که نان حاوی مواد چرب و قند کمی است. از این گذشته به راحتی شما را سیر می‌کند و جلوی پرخوری را می‌گیرد.
2- مفید برای دفع راحت‌تر
به طور متوسط ۲۵ درصد مردم از یبوست رنج می‌برند. زمانی که مصرف فیبرهای غذایی حلّال و غیر حلال بیشتر شود بهتر می‌توانید با یبوست و مشکل دفع مقابله کنید. نان منبع فیبر است. این فیبرها برای بهبود عملکرد روده‌ها و تنظیم قندخون مفیدند. برای همین هم از ابتلا به خیلی از بیماری‌ها جلوگیری می‌کنند.
نان کامل حاوی فیبر بیشتری نسبت به نان سفید می‌باشد. دانه های کامل گندم
یعنی با سبوس سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی و فیبر می‌باشند. کلاً هر ماده‌ی غذایی که از گندم کامل یا همان سبوس‌دار تهیه می‌شود خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سرطان کولون را کاهش می‌دهد
نان کامل حاوی فیبرهای حلّال و هم فیبرهای غیر حلّال می‌باشد. فیبرهای حلّال جذب گلوسیدها و چربی‌ها را کاهش می‌دهد و فیبرهای غیر حلّال باعث راحتی دفع می‌شود. برای اینکه میزان جذب فیبرهای غیر حلال را بالا ببرید لازم است که از نان‌های سرشار از فیبر مانند نان سبوس دار و نان‌های محلی استفاده کنید.
3 -برای تأمین انرژی بدن
ورزشکارها بهتر می‌دانند. مصرف نان قبل از ورزش‌های سنگین لازم است. نان سبوس دار حاوی به طور متوسط ۵۰ درصد آمیدون (نشاسته) می‌باشد برای همین نیز حاوی گلوسیدهای پیچیده و انرژی زا است. این گلوسیدها در کبد و عضلات به صورت گلیکوژن ذخیره می‌شوند. نان کامل حاوی فیبر بیشتری نسبت به نان سفید می‌باشد. دانه های کامل گندم یعنی با سبوس سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی و فیبر می‌باشند. کلاً هر ماده‌ی غذایی که از گندم کامل یا همان سبوس‌دار تهیه می‌شود خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و سرطان کولون را کاهش می‌دهد.
4- دوستدار مغز و عملکردهای ذهنی ما
مغز ۲ درصد کل وزن ما را تشکیل می‌دهد و حدود ۲۰ درصد انرژی به دست آمده از غذاها را می‌خواهد. ذخیره‌ی انرژی مغز بسیار ناچیز است یعنی فقط ده دقیقه باک انرژی آن پر می‌ماند. برای همین هم زمانی که غذا نمی‌خورید و روزه هستید فعالیت و عملکرد مغز افت می‌کند. بعد از یک شب خواب و گرسنگی لازم است که برای صبحانه نان میل کنید. توجه داشته باشید که نان صبحانه به ویژه برای کودکان بسیار مفید است. با این حال بیشتر کودکان یا صبحانه نمی‌خورند یا ترجیح می‌دهند کیک و کلوچه بخورند. سعی کنید حتماً برای صبحانه آنها را به خوردن نان علاقمند کنید.
درباره نان و غلات بیشتر بدانید ...
مواد غذایی مثل انواع نان ، برنج ، ماکارونی، رشته ،گندم، جو و ذرت در این گروه قرار می گیرند. گروه نان و غلات منبع كربوهيدرات هاي پيچيده و فيبر هستند . موادغذایی این گروه بیشتر نقش تامین انرژی بدن را به عهده دارند . علاوه بر آن موادغذایی این گروه حاوی ویتامینهای گروه B ، آهن و پروتئین نیز هستند .
ميزان توصيه شده مصرف روزانه از گروه نان وغلات 6 تا 11 واحد است.
هر واحد از موادغذایی این گروه برابر است با:
- 30 گرم نان يا يك كف دست بدون انگشت يا يك برش 10 در 10 سانتي متري از نان بربري، سنگك وتافتون و براي نان لواش 4 كف دست، يا
- 30 گرم يا سه چهارم ليوان غلات صبحانه ، يا
- نصف ليوان برنج يا ماكاروني پخته، يا
- يك چهارم ليوان غلات خام ( گندم ، جو)، يا
- 3 عدد بيسكويت ساده بخصوص نوع سبوس دار
موادغذایی این گروه بخشی از پروتئین دریافتی روزانه را تشکیل می دهند. البته نوع پروتئین موجود در برنج و گندم مانند پروتئین موجود در حبوبات، پروتئین گیاهی است و به همین دلیل توصیه می شود این دو نوع پروتئین بصورت مخلوط مصرف شوند مثلاً خوردن عدسی با نان و یا عدس پلو و لوبیا پلو.
چگونه باید از گروه نان و غلات استفاده کرد :
حتی الامکان برنج باید بصورت کته مصرف شود زیرا آبکش کردن برنج موجب می شود که ویتامین های گروه B که در برنج موجود است در آب حل شده و دور ریخته شود .
از نانهایی استفاده شود که در تهیه آنها جوش شیرین بکار نرفته است . نانی که با جوش شیرین تهیه می شود حاوی ماده ای بنام اسید فیتیک است که مانع از جذب آهن و سایر املاح دو ظرفیتی مثل روی و کلسیم می شود در نتیجه، کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن ، کمبود روی و کمبود کلسیم ایجاد می شود. اگر برای پخت نان از خمیر مایه یا خمیر ترش استفاده شود و خمیر نان کاملاً ور بیاید اسیدفیتیک آن مهار شده و مشکل کمبود ریزمغذیها بروز نمی کند .
ماکارونی هم مثل نان و برنج منبع تامین انرژی است. می توان ماکارونی را با پنیر تهیه کرد برای اینکار پس از اینکه ماکارونی پخته شد و در دیس یا بشقاب کشیده شد باید مقداری پنیر روی ان رنده کرد این غذا از ارزش پروتئین خوبی نیز برخوردار است(ترکیب پروتئین گیاهی و پروتئین حیوانی ) .
- انواع غلات بو داده مثل برنجک، گندم برشته، ذرت بو داده تنقلات غذایی با ارزشی هستند و كودكان و دانش آموزان می توانند بعنوان میان وعده از آنها استفاده کنند.
- انواع بیسکویت، ویفر، کیک و کلوچه نیز در گروه نان و غلات قرار دارند و اگر كودكان ودانش آموزان بصورت میان وعده مصرف نمايند بخشی از انرژی موردنیاز روزانه را تامین میكنند.
منبع: تبیان،دانشگاه علوم پزشکی تبریز